W tym artykule przeczytasz fragment mojej książki „Kuchenny elementarz w duchu zero waste„, a dokładniej rozdział poświęcony kompostowaniu Bokashi. To rewelacyjna metoda na kompostowanie organicznych resztek bez nieprzyjemnych zapachów i – co więcej – możesz przeprowadzać ją nawet w małej kuchni.
Jedną z zasad zero waste (która szczególnie pasuje do tematu kuchni i gospodarowania resztkami żywności) jest kompostowanie. O ile mieszkamy w domu z ogrodem, to teoretycznie mamy możliwość zagospodarowania miejsca na kompostownik. Jednak część z nas mieszka w mieszkaniu, a nawet jeśli mamy balkon, to trudno wyobrazić sobie składować na nim odpadki przez kilka tygodni. Jednak jak się okazuje, kompostowanie jest możliwe również wewnątrz naszego mieszkania i to (od razu uprzedzę Twoje wątpliwości) bez nieprzyjemnych zapachów. To wszystko dzięki metodzie Bokashi, która wywodzi się z Japonii.
Kompostowanie Bohashi to szybki i efektywny sposób na przetwarzanie resztek jedzenia w bogaty w składniki odżywcze kompost, który można wykorzystać chociażby w odżywianiu roślin doniczkowych i balkonowych. W przeciwieństwie do tradycyjnego kompostowania, Bokashi nie wymaga dostępu powietrza (jest to proces beztlenowy) i może być przeprowadzane w zamkniętym pojemniku. Pojemnik ten jest niewielkich rozmiarów, dzięki czemu może zmieścić się nawet w szafce kuchennej, np. pod zlewem.
Jak działa kompostowanie Bokashi?
Cały proces kompostowania według tej metody jest niezwykle prosty.
Krok 1. Zbieranie odpadów: zaczynamy od pustego pojemnika specjalnie przeznaczonego do Bokashi (w internecie możemy kupić całe zestawy pojemników wraz z mieszanką startową). Do kompostownika Bokashi można wrzucać różnorodne odpady organiczne, takie jak resztki warzyw i owoców, skorupki jaj, fusy z kawy, a także produkty, które nie są zwykle kompostowane w tradycyjny sposób, np. mięso, ryby, nabiał, resztki gotowanego jedzenia, a nawet niewielkie ilości chusteczek higienicznych. Jedyne czego nie powinniśmy wrzucać do pojemnika to nadmierne ilości płynów i olejów oraz bardzo spleśniałego lub zgnitego jedzenia (jeden lekko nadgnity pomidor nie zakłuci całego procesu, jednak cały stos mocno zepsutego jedzenia już obojętny nie będzie).
Krok 2. Dodawanie otrąb Bokashi: po dodaniu odpadów do pojemnika, należy je posypać specjalną sypką mieszanką Bokashi. To właśnie ona jest “zaczynem” całego procesu, gdyż zawiera efektywne mikroorganizmy (EM), które inicjują proces fermentacji. Mikroorganizmy te szybko rozkładają materiały organiczne, przekształcając je w sfermentowaną masę.
Krok. 3. Warstwowe układanie odpadów: odpadki i mieszankę układamy warstwami. Co do zasady, każdą warstwę odpadków należy posypać niewielką warstwą mieszanki. Zbieramy odpadki wymieszane warstwowo z mieszkanką Bokashi do momentu wypełnienia pojemnika. W zależności od tego jak szybko uda nam się zgromadzić odpadki, na dole pojemnika zacznie się gromadzić płyn z masy kompostowej. Należy go odlewać za pomocą kranika zainstalowanego w pojemniku co 2-3 dni. Płyn ten możemy wykorzystać jako nawóz do roślin (w odpowiednim rozcieńczeniu) oraz… udrażniać nim rury (patrz krok 6.)
Krok. 4. Zamknięcie pojemnika: jeżeli mamy już zapełniony pojemnik Bokashi, to czas go szczelnie zamknąć – w tej metodzie proces fermentacji zachodzi w warunkach beztlenowych. W takim środowisku mikroorganizmy efektywnie rozkładają odpady, jednocześnie minimalizując nieprzyjemne zapachy.
Krok. 5. Fermentacja: proces fermentacji trwa zazwyczaj od 10 do 14 dni. W tym czasie odpady miękną i zmieniają się w półpłynną masę. W przeciwieństwie do tradycyjnego kompostowania, Bokashi nie wytwarza ciepła i nie wymaga przewracania kompostu. Nie wydziela również nieprzyjemnych zapachów.
Krok. 6. Zbieranie płynu Bokashi: w trakcie fermentacji w pojemniku gromadzi się płyn. Należy go odprowadzać za pomocą kranika w pojemniku co 2-3 dni płyn. Z jednego cyklu fermentacji w zależności od wielkości pojemnika możemy uzyskać od 10 do 60 małych kubeczków płynu Bokashi. Płyn ten po rozcieńczeniu z wodą (1:50) możemy używać do podlewania kwiatów doniczkowych lub ogrodu (na oko: do podlewania stosuje się 1 kubeczek na dużą konewkę). Co więcej nadmiar płynu możemy wykorzystać jako naturalny środek do udrożniania rur – wystarczy, że wlejemy go do zlewozmywaka lub umywalki.
Krok. 7. Zakopywanie sfermentowanych odpadów: po zakończeniu fermentacji, sfermentowane odpady można zakopać bezpośrednio w ziemi lub dodać do tradycyjnego kompostownika. Po zakopaniu, odpady Bokashi rozkładają się w glebie w ciągu kilku tygodni, wzbogacając ją w substancje odżywcze i poprawiając jej strukturę. Warto jednak pamiętać, że masa kompostowa Bokashi na początku ma bardzo kwaśny odczyn, więc nie powinno się jej od razu stosować do nawożenia roślin. Co więcej, z tego powodu dołek do zakopania masy nie powinien znajdować się w bezpośrednim sąsiedztwie roślin ogrodowych (bezpieczny odstęp to minimum 25 cm). Utworzona ziemia kompostowa będzie nadawać się do użyźniania naszych upraw w momencie ustabilizowania się jej odczynu, czyli po ok. 3 tygodniach.
Jeżeli nie masz możliwości zakopania masy kompostowej, to możesz ją po prostu wyrzucić do pojemnika na odpady bio.
Zalety Bokashi
W kompostowaniu (a poprawniej fermentowaniu) Bokashi jest mnóstwo zalet. Po pierwsze możemy przeprowadzać je w każdych warunkach, nawet w niedużym mieszkaniu, ponieważ pojemnik Bokashi jest mały i co najważniejsze cały proces fermentacji nie wydziela nieprzyjemnych zapachów. Do procesu możemy używać resztek żywności, których do tradycyjnego kompostownika nie powinniśmy dodawać. Korzyści z tej metody czerpiemy aż kilkukrotnie:
- wykorzystujemy resztki i dajemy im “drugie życie”,
- zyskujemy cenny nawóz dla roślin,
- (jeżeli chcemy) otrzymujemy ekologiczny środek do udrażniania rur,
- masę po fermentacji możemy wykorzystać do użyźnienia ziemi.
A to wszystko przy tak niewielkim nakładzie pracy.
Jeżeli chcesz jeszcze bardziej zgłębić temat i poznać praktyczne przepisy oraz porady na temat ekologicznego prowadzenia kuchni, to polecam Ci ebook „Kuchenny elementarz w duchu zero waste„. Znajdziesz w nim m.in. pomysły na tanie wdrożenie zasad zero/less waste, wskazówki dotyczące organizacji kuchni oraz przepisy i porady na kreatywne wykorzystanie resztek różnych produktów.
